Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου

Σε μικρή απόσταση από τις  Καρυές, μέσα από μια κατάφυτη πλαγιά αναδύεται  ο καστρότοιχος της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου, από τον οποίο προβάλλουν ένας ψηλός πύργος και τρούλλοι μολύβδινοι οι οποίοι ατενίζουν  το Θρακικό πέλαγος, την Σαμοθράκη και την Ίμβρο και την κορυφή του ΄Αθωνα.

Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Κουτλουμουσιανός.

Η Μονή έχει σχήμα ακανόνιστου τετράπλευρου. Την βόρεια, ανατολική και νότια πλευρά καταλαμβάνουν τριόροφες τοξοτές πτέρυγες, ενώ στον καστρότοιχο της δυτικής ακουμπά η Τράπεζα, λιθόκτιστο κτήριο σχήματος Γ. Στο κέντρο βρίσκεται το Καθολικό. Κτίσθηκε λίγο μετά το 1369 και αποτελεί δομική μεγέθυνση του αρχαιότερου και μικρότερου ναού. Παρουσιάζει γιά πρώτη φορά στο ‘Aγιον Όρος τον εξελιγμένο τύπο του αγιορειτικού Καθολικού.

Σε κεντρικό σημείο της αυλής βρίσκεται η Φιάλη -μαρμάρινο οκτάγωνο κτίσμα με ανάγλυφα θωράκια, λευκούς κίονες και μαρμάρινη στο κέντρο δεξαμενή, όπου γίνεται ο αγιασμός των υδάτων. Δημιουργήθηκε το 1813, από σπουδαίο γλύπτη από τηνιακό εργαστήρι. Σε μικρή απόσταση, απέναντι από την πύλη του Καθολικού, είναι το γραφικό κτήριο της Τράπεζας. Κτίσθηκε το 1767 από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Ματθαίο στην θέση της παλαιότερης πτέρυγας που είχε καταστραφεί από φωτιά.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική  στο εσωτερικό του Ναού είναι η μυσταγωγική ατμόσφαιρα. Το μπαρόκ του ξυλόγλυπτου τέμπλου με τις κυματοειδείς ζώνες και την ολόγλυφη παλλόμενη επιφάνεια και οι αυστηρές τοιχογραφίες της Κρητικής σχολής, που έγιναν τον 16ον αιώνα. Η λατρευτική ζωή ακολουθεί ένα τυπικό διαμορφωμένο από αιώνες και προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες. Προσκυνούμε την εικόνα της Μεταμορφώσεως και κατόπιν την εικόνα της Παναγίας της Στυλαρινής ή Γιάτρισσας. Είναι εικόνα του 14ου αιώνα, θαυματουργός, από το Στυλάρι του Μαρμαρά, όπου βρισκόταν ένα μετόχι της Μονής. Στο προσαρτημένο παρεκκλήσι βρίσκεται η εφέστιος εικόνα της Μονής, η Φοβερά Προστασία, φιλοτεχνημένη τον 13ο ή 14ο αιώνα. Όταν πειρατές έφθασαν με σκοπό να λεηλατήσουν το Μοναστήρι, η χάρη της το εξαφάνισε. Και ενώ οι αμπαρωμένοι πατέρες άκουγαν τον θόρυβο καί τις φωνές έξω από τα τείχη, έκπληκτοι αντιλήφθηκαν πως οι πειρατές έφυγαν άπρακτοι. Εδώ βρίσκεται και η Παναγία η Ελεούσα, από ένα αρχαίο μετόχι των Σερρών.

Η μονή Κουτλουμουσίου έχει δέκα οκτώ κελιά. Ορισμένα βρίσκονται νοτιότερα της μονής. Ιστορικότερα είναι το κελί του Αλυπίου, το οποίο ήταν μονή μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα, και το κελί Αγίου Νικολάου που μνημονεύεται και στο πρώτο τυπικό του Αγίου Όρους σαν μονή της Γαλαιάγρας. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στις Καρυές. Μεταξύ τους το κελί Τιμίου Προδρόμου που μόνασε ο περίφημος αγιογράφος του 18ου αιώνα Διονύσιος ο εκ Φουρνά. Εκεί έγραψε το βιβλίο “Ερμηνεία της Ζωγραφικής Τέχνης” και ανακαίνισε και αγιογράφησε το 1711 τον ναό του κελιού.

Πέντε Καθίσματα βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της μονής Κουτλουμουσίου.

Η Μονή Κουτλουμουσίου έχει τέσσερα Ησυχαστήρια που βρίσκονται στην περιοχή της Καψάλας.

Οι μοναχοί ασχολούνται με την αγιογραφία, την γεωργία και το εργόχειρο.

Στη Μονή αυτή υπάγεται και η «Σκήτη του Κουτλουμουσίου» που φέρει το όνομα Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος, μισή ώρα απόσταση πεζή από την κυρίαρχη μονή, ακολουθώντας ένα εξαιρετικού κάλλους μονοπάτι. Το Κυριακό της σκήτης είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα. Στην περιοχή της Μονής βρίσκεται και το κελί της Παναγούδας, όπου ασκήτεψε επί μακρόν έως το θάνατο του ο Άγιος Παΐσιος.

Το κοινόβιο έχει 30 μοναχούς και τα εξαρτήματα του (σκήτη, 15 μοναχούς και τα λοιπά κελλιά και ησυχαστήρια 50 μοναχούς). Σύνολο,δηλαδή,95 μοναχοί (Άνοιξη 2021).

Ο προσκυνητής θα πρέπει απαραιτήτως πριν οργανώσει το ταξίδι του να επικοινωνήσει με το γραφείο προσκυνητών του Αγίου Όρους στο τηλ. 2310252575, για να εξασφαλίσει άδεια εισόδου .
Η Μονή παρέχει την πατροπαράδοτη φιλοξενία μόνο κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας λόγω του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού προσκυνητών.
Tο Aγιον Όρος είναι ιερός τόπος ησυχίας, προσευχής και ασκήσεως, γι’ αυτό οι προσκυνητές οφείλουν να τηρούν το πρόγραμμα και τους κανόνες που θα τους υποδείξει η μονή.