Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Μεγίστης Λαύρας είναι η πρώτη στην ιεραρχία των 20 Αγιορείτικων μονών. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Αθωνικής χερσονήσου, πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλεως «Ακρόαθως».

Η μονή κτίστηκε το 963 μ.Χ. από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ο οποίος θεωρείται ο θεμελιωτής του κοινοβιακού μοναχισμού στο Άγιον Όρος.

Ίδρυση

Ο Άγιος Αθανάσιος γεννήθηκε περί το 930 μ.Χ. στην Τραπεζούντα της Μικράς Ασίας. Φοίτησε στη σχολή του Αθανασίου στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια δίδαξε στην ίδια σχολή έως το 957 μ.Χ., όταν και μετέβη στο Άγιο Όρος ως ερημίτης. Εκεί με την προτροπή και τη χρηματοδότηση του φίλου του, αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Νικηφόρου Φωκά έχτισε την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας.

Με τη δημιουργία της η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας ακολούθησε την οργάνωση των μεγάλων κοινοβιακών μοναστηριών γεγονός που προκάλεσε αναταραχές στο Άγιο Όρος αναφορικά με τη μορφή του μοναστικού βίου. Οι αναταραχές επιλύθηκαν από το τυπικό του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή, τον περίφημο «Τράγο», το 972 μ.Χ. Ο Τράγος αποτελεί ένα έγγραφο-σύμβολο για την αθωνική πολιτεία, το πρώτο τυπικό του Αγίου Όρους και φυλάσσεται στο αρχείο του πρωτάτου στις Καρυές.

Ιστορία

Η Μεγίστη Λαύρα υπήρξε το πρώτο μεγάλο κοινοβιακό μοναστήρι στο Άγιο Όρος με περίπου 160 μοναχούς κατά το τέλος του 10ου αιώνα και 700 τον 11ο. Σημαντικό είναι να αναφερθεί, πως στη Μονή εγκαταβίωσαν περισσότεροι από 60 Άγιοι της Εκκλησίας.

Άξιο αναφοράς επίσης, είναι πως τον 18ο αιώνα στη Μονή ιδρύθηκε το παλαιότερο τυπογραφικό εργαστήριο στον Ελλαδικό χώρο.

Το μοναστικό συγκρότημα της Μονής περιβάλλεται από ένα τετράπλευρο τείχος και περιλαμβάνει το Καθολικό και την Τράπεζα που βρίσκεται ακριβώς απέναντι του Καθολικού. Μεταξύ τους παρεμβάλλεται η φιάλη και το κυπαρίσσι του Αγίου Αθανασίου. Αριστερά του Καθολικού, στο παρεκκλήσι των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Αθανασίου, η μνήμη του οποίου τιμάται στις 5 Ιουλίου εκάστου έτους.

Γύρω από το Καθολικό της Μονής έχουν κτιστεί κελιά, μαγειρείο, αρτοποιείο, σκευοφυλάκιο, ιματιοφυλάκιο, ξενώνες, νοσοκομείο και βιβλιοθήκη.
Στον περίβολο βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Κουκουζελιώτισσας, που θεωρείται ως το δεύτερο Καθολικό της Μονής. Οι μοναχοί της Μεγίστης Λαύρας τιμούν την Παναγία Κουκουζέλισσα την 1^η Οκτωβρίου εκάστου έτους.

Άξια Ενδιαφέροντος

Το Καθολικό της Μονής Μεγίστης Λαύρας αποτελεί το πρότυπο για όλα τα Αγιορείτικα Καθολικά, το λεγόμενο σταυροειδή εγγεγραμμένο Αθωνίτικου τύπου.

Οι τοιχογραφίες που κοσμούν το Καθολικό της μονής έχουν γίνει από τον Θεοφάνη Στρελίτσα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τοιχογραφίες του Θεοφάνη Στρελίτσα και των 2 γιων του διακοσμούν επίσης την Τράπεζα της μονής και μέρος των μαγειρείων.

Στη βιβλιοθήκη της Μονής σώζεται το παλαιότερο χειρόγραφο με μεγαλογράμματη γραφή που υπάρχει στο Άγιο Όρος. Υπάρχουν 30.000 και πλέον έντυπα βιβλία, 2.500 χειρόγραφα, πολύτιμα έγγραφα υπογεγραμμένα από αυτοκράτορες, πατριάρχες και σουλτάνους καθώς επίσης και 2.242 κώδικες, από τους οποίους οι 100 είναι σλαβικοί.

Στο σκευοφυλάκιο της Μονής διασώζονται εξαιρετικά πολύτιμα κειμήλια. Μεταξύ αυτών διακρίνονται ο σάκκος (αυτοκρατορικό ένδυμα), το στέμμα και το ευαγγέλιο του Νικηφόρου Φωκά.

Η κυριότερη εικόνα της Μονής είναι της Υπεραγίας Θεοτόκου της Κουκουζελιώτισσας. Διατηρούνται επίσης η εικόνα του Σωτήρος που ανάγεται στα 843, του Ιωάννου του Θεολόγου, η αγία εικόνα της Θεοτόκου Κτιτορικής, η εικόνα του θαύματος που έγινε από τον Άγιο Αθανάσιο και η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου της Οικονόμισσας.

Ο αρσανάς της Μονής βρίσκεται περίπου 20 λεπτά από την ακτή. Η Μοναστική της δύναμη, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 320-330 άτομα. Στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας ανήκουν οι Ιερές Σκήτες της Αγίας Άννης, η Σκήτη Αγίας Τριάδος ή Σκήτη Καυσοκαλυβίων και η νεότερη του Τιμίου Προδρόμου.

Στη Μέγιστη Λαύρα ανήκουν εκατοντάδες κελιά, 45 εκ των οποίων κατοικούνται. Τα κελιά της βρίσκονται στις περιοχές Προβάτα, Μορφωνού, Κερασιά, Άγιος Νείλος και στις Καρυές. Τα ησυχαστήρια της Μονής βρίσκονται στις περιοχές Κατουνάκια, Καρούλια, Άγιος Βασίλειος, Βουλευτήρια και Βίγλα. Τέλος, η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας έχει δέκα Ιερά Καθίσματα στην ευρύτερη περιοχή της.