Ιερά Μονή Ιβήρων

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Ιβήρων κατατάσσεται 3η στην ιεραρχία των 20 Αγιορείτικων μονών. Βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της Αθωνικής χερσονήσου, πάνω σε ένα μικρό όρμο. Είναι το μέρος που κατά την ιερά παράδοση, επισκέφθηκε η Υπεραγία Θεοτόκος στη χερσόνησο του Άθω, συνοδευόμενη από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη.

Ίδρυση

Η Ιερά Μονή Ιβήρων ιδρύθηκε το 980 από Ιβηρίτες μαθητές του Οσίου Αθανασίου: τον Ιωάννη, τον γιο του Ευθύμιο και τον ανιψιό του Γεώργιο. Κτίστηκε στο μέρος όπου παλαιότερα υπήρχε η Ιερά Μονή Κλήμεντος και στην αρχαιότητα ο ναός του Ποσειδώνα.

Η ίδρυση της μονής Ιβήρων σχετίζεται με την παρουσία μελών της μεγάλης Ιβηρικής αριστοκρατικής οικογένειας των Τορνικίων στο Άγιον Όρος αλλά και με τις πολύτιμες υπη­ρε­σί­ες που προσέφεραν στη Βυζαντινή αυ­το­κρα­το­ρί­α. Μετά το 1010 έλαβε τη σημερινή της ονομασία προς τιμήν των κτητόρων της.

Κατά τις αρχές του 15ου αιώνα η μονή Ιβήρων βρέθηκε σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο. Ανέκαμψε όμως πολύ γρήγορα και στο τέλος του ίδιου αιώνα βρέθηκε με πολύ περισσότερους Έλληνες μοναχούς, έτσι ώστε κατέστη και αυτή Ελληνική. Πρόκειται για κοινοβιακή Μονή.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Ιερά Μονή Ιβήρων προσέφερε πολλά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Η συμμετοχή της Μονής στην Επανάσταση κατά των Οθωμανών το 1821 συνδέεται με τη δραστήρια μορφή του Ιβηρίτη Νικηφόρου χαρτοφύλακος, που συνδέθηκε με τους κύκλους της Φιλικής Εταιρείας, ιδιαίτερα με τον Εμμανουήλ Παπά, και διορίστηκε, κατά τη διάρκεια των πολεμικών γεγονότων, «διοικητής και κριτής του Αγίου Όρους».

Άξια Ενδιαφέροντος

Το μοναστικό συγκρότημα της Μονής είναι μεγάλο και επιβλητικό. Η είσοδος της μονής Ιβήρων με το διαβατικό, είναι στη βόρεια πλευρά.

Το Καθολικό βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της αυλής. Απέναντί του βρίσκεται το μεγάλο κωδωνοστάσιο και στη συνέχεια η Τράπεζα από τη μία πλευρά και το κτίριο της Βιβλιοθήκης από την άλλη.

Τα κτίρια της αυλής περιβάλλονται από τις πτέρυγες που σχηματίζουν τετράπλευρο, όπου υπάρχουν κατά ζώνες τα κελιά των μοναχών, οι χώροι διοικήσεως της Μονής, ο πύργος, το αρχονταρίκι, το νέο σκευοφυλάκιο – εικονοφυλάκιο που είναι και βιβλιοθήκη – συνοδικό και άλλοι βοηθητικοί χώροι.

Δίπλα στην παλιά είσοδο της Μονής υπάρχει το παρεκκλήσι όπου φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, η «Πορταΐτισσα». Η εικόνα αυτή παρουσιάστηκε μόνη της, δια θαύματος, πλέοντας πάνω στα κύματα της θαλάσσης από τη Νίκαια της Μικράς Ασίας το 1004 μ.Χ.

Στην πλούσια βιβλιοθήκη της Μονής φυλάσσονται φιλοσοφικά, θεολογικά και ιστορικά χειρόγραφα στην ελληνική και λατινική γλώσσα. Διαθέτει περίπου 2.000 χειρόγραφους κώδικες του 11ου και 14ου αιώνα – ανάμεσά τους 123 περγαμηνές – και 5.000 έντυπους τόμους. Διαθέτει επίσης ένα περγαμηνό Ευαγγέλιο του 8ου αιώνα, 31 περγαμηνά Ευαγγέλια του 12ου – 14ου αιώνα και δύο χάρτινα του 17ου αιώνα. Διατηρούνται επίσης, τα πολύτιμα και αναντικατάστατα Γεωργιανά χειρόγραφα και ιδιαίτερα ένας μικρός εικονογραφημένος κώδικας του Ιωάννη του Δαμασκηνού, του 13ου αι., που περιέχει το επικό ποίημα του «Βαρλαάμ και Ιωάσαφ».

Στο σκευοφυλάκιο της Μονής διασώζονται εξαιρετικά πολύτιμα κειμήλια. Μεταξύ των κειμηλίων είναι τα λεπτοδουλεμένα κεντητά άμφια του πατριάρχη Διονυσίου Δ’ και ο μανδύας του Γρηγορίου Ε’. Ένα ξεχωριστό κειμήλιο είναι το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης, που παριστάνει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Ανάμεσα στα πιο εντυπωσιακά κειμήλια είναι και μία ασημένια λυχνία σε σχήμα λεμονιάς με τρία επίχρυσα λεμόνια – προσφορά ευσεβών Μοσχοβιτών 1818 – πολλά υπέροχα χρυσοκέντητα άμφια και ένας μανδύας που ονομάζεται «ο σάκος του Τσιμισκή», ο οποίος είναι κεντημένος με παραστάσεις δέκα λιονταριών και τεσσάρων Βυζαντινών δικέφαλων αετών σε πλαίσιο αραβουργήματος. Για τους μοναχούς ο πιο πολύτιμος θησαυρός είναι τα ιερά λείψανα των τιμημένων μαρτύρων και πατέρων της εκκλησίας, διατηρημένα σε ασημένιες και χρυσές λειψανοθήκες.

Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα σε πάνω από 60 άτομα. Οι περισσότεροι μοναχοί ασχολούνται κυρίως με γεωργικές καλλιέργειες.

Στην Ιερά Μονή Ιβήρων ανήκει η Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη Μονή. Στη Μονή ανήκουν επίσης είκοσι έξι Κελλιά. Δέκα Κελλιά είναι στον οικισμό των Καρυών, δεκατρία βρίσκονται προς την κατεύθυνση των Καρυών και τα υπόλοιπα τρία προς τη Μονή Φιλοθέου. Το Κελλί του Αγίου Δημητρίου στις Καρυές χρησιμοποιείται ως αντιπροσωπείο.

Τέλος, η Ιερά Μονή Ιβήρων έχει δέκα Ιερά Καθίσματα στην ευρύτερη περιοχή της.