Ιερά Μονή Διονυσίου

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Διονυσίου κατατάσσεται 5η στην ιεραρχία των 20 Αγιορείτικων μονών. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου, μεταξύ των μοναστηριών Γρηγορίου και Αγίου Παύλου. Στέκεται σαν πυργόσχημο κάστρο σε έναν απότομο βράχο στην ακτή, 80 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, δίπλα στον λεγόμενο “Αεροπόταμο” (Μεγάλη Κάθοδος).

Ίδρυση

Ιδρύθηκε μετά τα μέσα του 14ου αιώνα από τον Όσιο Διονύσιο από την Κορησό της Καστοριάς. Σημαντική βοήθεια για την ολοκλήρωσή του παρείχε ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Αλέξιος Γ’ Κομνηνός ο Μέγας- μετά την πτώση του το 1453, το μοναστήρι έγινε αποδέκτης πολλών ηγεμόνων της Μολδαβίας.

Εξωτερικά, το μοναστήρι μοιάζει με φρούριο. Στα νότια, από τον Αρσανά, φαίνεται να έχει μια ξύλινη αναρτημένη στοά στην απόκρημνη κορυφή πολλών βράχων. Στα ανατολικά, κοντά στο νεκροταφείο του μοναστηριού, βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Νήφωνα, Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης και μορφής του Ρουμανικού Διαφωτισμού, ενώ στα δυτικά βρίσκεται η απόκρημνη κοιλάδα που κατεβαίνει από τον Άθωνα, με συνεχή βρυχηθμό από το βορρά.

Μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1380 από τον μοναχό Διονύσιο (από τον οποίο πήρε το όνομά του). Ο ιδρυτής, Όσιος Διονύσιος (εορτή 25 Ιουνίου), έλαβε ως δώρο από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό την ιερά εικόνα της Παναγίας των Χαιρετισμών ή του Ακαθίστου, στην οποία για πρώτη φορά ψάλθηκε η ακολουθία των Χαιρετισμών προς την Υπέρμαχο Στρατηγό στην Κωνσταντινούπολη και η οποία διατηρείται σήμερα στη μονή.

Το Καθολικό τοιχογραφήθηκε το 1546 από τον κορυφαίο ζωγράφο της κρητικής σχολής του 16ου αιώνα Τζώρτζη. Η Τράπεζα τοιχογραφήθηκε σε δύο περιόδους. Το μοναστήρι διαθέτει μια από τις καλύτερες συλλογές έργων τέχνης και εικονογραφημένων χειρογράφων, κυρίως φορητών εικόνων.

Οι τοιχογραφίες στο εξωτερικό της Τραπέζης απεικονίζουν την ερμηνεία της Αποκάλυψης του Ιωάννη. Οι εκρήξεις ατομικών βομβών, οι πύραυλοι, τα μαχητικά αεροπλάνα και τα τανκς απεικονίζονται προφητικά περίπου πέντε αιώνες νωρίτερα.

Σε μικρή απόσταση από τη μονή Διονυσίου, βρίσκεται το κάθισμα των Αγίων Αποστόλων, στο οποίο κατοικούσε ο μακαριστός μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτη, ο πολυγραφότερος Αγιορείτης συγγραφέας του 20ου αιώνα. Το 2001 κοιμήθηκε ο οσιότατος γέροντας Χαράλαμπος Διονυσιάτης, ο οποίος διετέλεσε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Διονυσίου.

Στο σκευοφυλάκιο της Μονής διασώζονται εξαιρετικά πολύτιμα κειμήλια. Μεταξύ αυτών διακρίνονται ο αρχιερατικός σάκκος (αυτοκρατορικό ένδυμα) και το επιγονάτιο του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Η βιβλιοθήκη της μονής είναι πλουσιότατη: περιέχει 1100 χειρόγραφα και είναι διακοσμημένη με πολλές μικρογραφίες.

Η μονή Διονυσίου διαθέτει επτά εξαρτηματικά κελιά και το αντιπροσωπείο της στις Καρυές, του Αγίου Στεφάνου. Τα πέντε από τα επτά κελιά της μονής Διονυσίου βρίσκονται τις Καρυές, μεταξύ των οποίων το κελί Γεννέσιο της Θεοτόκου, στην πλατεία του Πρωτάτου. Στις παρυφές της πολίχνης των Καρυών βρίσκεται το ιστορικό κελί Ευαγγελισμός της Θεοτόκου του 15ου αιώνα. Στα κελιά της διαμένουν συνολικά δέκα οκτώ μοναχοί. Επίσης έχει εξάρτημά της ένα Κάθισμα κοντά στην μονή.